بندر چابهار در جنوب شرقی کشور و در شرق استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. چابهار با آنکه در استانی محروم قرار گرفته و مردم آن اوضاع مالی چندان مناسبی ندارند، اما یکی از بکرترین مناطق کشور با جاذبههای گردشگری بسیار است. سواحل زیبای شنی، ماسهای و صخرهای، دریاچه و تالابها، رشته کوههای سرخ رنگ در کنار رخت، آواز، رقص و غذاهای لذیذ بومی، عناصر تشکیل دهنده این شهر در کرانههای دریای عماناند. این بندر زیبا و جذاب مانند سایر شهرهای توریستی کشور پررفتوآمد نیست؛ اما در چند سال گذشته بسیاری از علاقهمندان به طبیعت و محیط زیست کشورمان با تور چابهار به این منطقه بکر و رویایی سفر میکنند. اگر شما هم مشتاق سفر به این شهر هستید، بیایید کمی بیشتر با آن آشنا شویم.
این شهر بندری با کشور پاکستان مرز مشترک دارد و یک منطقه آزاد تجاری است. چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران بهشمار میرود و به اقیانوس هند دسترسی دارد. این شهر را میتوان یکی از پاکیزهترین و زیباترین شهرهای کل ایران دانست.چابهار منطقهای مهم در حوزه تجارت و بازرگانی است. بعد از تحریمهای سنگین اقتصادی در دهه گذشته (سال ۲۰۱۹)، یک مسیر تجاری بین هند، افغانستان و ایران از طریق این بندر شکل گرفت.
از تاریخ پیدایش تمدن در شهر بندری چابهار، اطلاعات چندانی وجود ندارد؛ اما گفته میشود در دوران فتوحات اسکندر مقدونی کشف شد. تاریخ ایران نشان میدهد این شهر همواره منطقهای مهم برای کشور ما در حوزه بازرگانی و حملونقل بوده است.نام قدیم چابهار «تیس» بوده و تاریخچه این بندرگاه فرازونشیبهای متعددی دارد. براساس برخی داستانها به دلیل اینکه این بندر در گذشته محلی مهم و پرتردد برای حمل بار بوده، تجار در این مکان از عبارت «چه بار» به معنای چه باری زیاد استفاده میکردند؛ چه بار بعدها به چابهار تبدیل شده است. برخی هم میگویند بهدلیل آنکه این شهر جای بار بوده، بعدها نامش چابهار شد.این بندر در کرانههای دریای عمان، پس از اسکندر مقدونی بهدست پرتغالیها افتاد؛ آنها تا سال ۱۶۲۱ میلادی تسلط بر چابهار را در دست داشتند. پس از پرتغالیها مدتی بریتانیا توانست تسلط بندر چابهار را در دست بگیرد. بعد از انگلیسها، اعراب مسقطی کنترل این منطقه را در دست گرفتند که در مناقشات میان این قوم با ایرانیها، انگلستان حامی اعراب بود. تا آنکه در سال ۱۸۵۴ میلادی در دوره حکومت قاجاریه، حکومت مرکزی ایران توانست تاحدودی تسلط خود را روی بندر چابهار افزایش دهد. در سال ۱۸۷۲ میلادی قاجارها قدرت خود را در این بندر افزایش دادند. سرانجام سال ۱۳۰۳ هجری شمسی، چابهار بهطور رسمی ضمیمه ایران شد و اختیار آن را حکومت مرکزی در دست گرفت.سال ۱۳۵۲، محمدرضا شاه پهلوی طرح توسعه این بندر جنوبی را آغاز کرد؛ این پروژه طرح جامع راهاندازی چابهار نام داشت. اما فاز اول این پروژه پس از انقلاب و پس از جنگ ۸ ساله در سال ۱۳۶۸ راهاندازی شد. امروزه چابهار یک منطقه تجاری بسیار مهم و پررفتوآمد در کشورمان است.
آب و هوای چابهار یکی از نکات جذاب این شهر محسوب میشود. چابهار بهدلیل قرارگیری روی مدار راس السرطان کره زمین، زمستانها گرمترین و تابستانها خنکترین شهر جنوبی کشور است. این بندر تقریبا در تمام طول سال، آبوهوایی معتدل و بهاری دارد؛ تا جایی که براساس برخی روایتها، دلیل انتخاب نام آن نیز همین وضعیت آبوهوایی بوده است. گفته میشود در گذشته نام این منطقه چهار بهار بوده و با گذشت زمان به چابهار تغییر یافت.بهطور کلی این شهر سرمای شدید یا گرمای شدید ندارد؛ اما بهدلیل شرجی بودن جو آن، زمستانها فصل مناسبتری برای تور چابهار هوایی محسوب میشود. در این فصل بادهای موسمی هوا را دلپذیرتر میکنند. بهطور کلی چابهار خنکترین شهر جنوبی کشور ماست.این منطقه فصلی بهنام «مونسون» دارد که از نیمههای خردادماه آغاز میشود. در این فصل برخلاف شرایط عادی و جریان همیشگی جریان غرب به شرق هوا تغییر میکند. بهعبارت دیگر جهت وزش باد که همواره از دریا بهسمت ساحل است، از ساحل به دریا میوزد. در فصل مونسون، میزان بارندگی در چابهار بیشتر شده و شرایط جوی بندر معتدل و دلپذیرتر میشود.
در ابتدا اشاره کردیم که بندر چابهار یکی از توریتسیترین مناطق جنوب کشورمان است. طبیعت بکر و مناظر خیرهکننده این بندر در کنار مردمان مهماننوازش سبب شده تبدیل به یکی از جذابترین شهرهای ایران شود. اما بهدلیل اینکه صنعت گردشگری کشور در سالهای اخیر رو به افول بوده، حتی بسیاری از ایرانیهای نیز با چابهار و جابذبههای گردشگری آن آشنا نیستند.
سواحل مکران
روستای رامین
خلیج گوادر
روستای درک
سواحل نورانی
تالاب صورتی لیپار
تپههای یا کوههای مریخ (تپههای مینیاتوری)
ساحل و اسکله بریس
روستای باهوکلات یا منطقه حفاظت شده گاندو
بازار محلی
درخت انجیر معابد (درخت مکرزن)
جزیره شیطان
چشمه بندر تنگی گلافشان
غارهای بان مسیت
قلعه باستانی تیسی
قلعه پیروز گت
مسجد جمعه تیس
باغ گیاهشناسی تیسی
موزه محلی چابهار
ساختمان تلگراف
خانه غواصی چابهار
شیرکوه یا ابوالهول
گورستان قدیمی دشتیاری
محوطه باستانی دمب کوه
چند جاذبه گردشگری مهم مشهور این بندر در جاده گوادر به چابهار قرار دارد و این جاده یکی از بخشهای توریستی چابهار بهشمار میرود.بارشهای فصل مونسون که قبلتر به آن اشاره کردیم پدیدههای منحصربهفرد آبفشان و موجفشان را در سواحل صخره ای چابهار، بهوجود میآورند. این پدیدهها از جذابترین دیدنیهای چابهار هستند.هرساله از تاریخ ۲۲ تا ۲۶ شهریور جشنوارهای با نام مونسون، همان فصل تغییر جهت باد نیز در چابهار برگزار میشود. موسیقی زنده، برنامههای طنز، رقص محلی، سرو غذاهای محلی و فروش صنایع دستی از جمله برنامههای فستیوال مونسون هستند.همچنین جشنوارههای دیگری برای آشنایی با آیینها، هنر و صنایع دستی، فیلم، موسیقی، لباس و سایر موارد بومی اینچنینی جنوب شرق کشور در ۶ ماهه اول سال در این شهر برگزار میشود.در چابهار مانند همه شهرهای ساحلی کشور امکانات و خدمات تفریحات و ورزشهای آبی و ساحلی در اختیار مسافران تور چابهار قرار میگیرد. در بعضی ماهها ارتفاع امواج در سواحل چابهار به ۲ تا ۴ متر میرسد و این منطقه یکی از جذابترین و هیجانانگیزترین مناطق ساحلی کشور برای موج سواری بهشمار میرود.
بت ماش:
غذایی محلی شبیه به دمپختک است. این غذا با ماش، برنج و سبزیهای معطر محلی پخته میشود.
تخلان:
غذایی چرب و لذیذ است که از ترکیب گندم با دنبه گوسفند تهیه میشود.
تباهگ:
گوشت نمک سود و خشک شده بز یا گوسفند را آبپز کرده و با برنج سرو میکنند.
تنورچه:
یک کباب تنوری است که به دو شکل تهیه میشود. در روش اول تکههای گوشت گوسفند را به سیخ میکشند و در تنور میگذارند. در روش دوم سیرابی گوسفند را با گوشت گوسفند پر کرده و در تنور میپزند. این کباب تنوری را برنج سرو میکنند.
کراهی میگو:
این غذای محلی میگو تفت داده شده با پیاز و سبزیجات معطر مثل شوید و گشنیز و ادویههای محلی است که با برنج سرو میشود.
پلو زعفرانی:
این غذا در اصل پاکستانی است. این غذا از گوشت مرغ، برنج، زعفران، سیبزمینی، زیره، میخک، فلفل دلمهای، ادویههای محلی، زعفران، پیاز و سیر تهیه میشود. روش تهیه آن شبیه به تهچین است و از غذاهای سنتی در چابهار بهحساب میآید.
دوغ پا:
غذایی شبیه به قیمه فقط بهجای رب در آن دوغ میریزند. این غذا عموما در مهمانیهایی مثل ختنهسوران و جشن زایمان تهیه میشود. دوغ پا یک غذای سنتی مهم در سیستان و بلوچستان و شهر چابهار محسوب میشود.
خوراک خرما:
این خوراک با خرما، برنج و حبوبات پخته میشود و نام دیگر آن کنک است. این غذا عموما برای خانمها بعد از زایمان پخته میشود و غذایی بسیار مغذی است.
ملت سوزی:
سوزی یک سبزی محلی در منطقه جنوب شرق کشور است. در چابهار برای تهیه املت از این سبزی در کنار سیبزمینی، پیاز و سیر استفاده میکنند. املت سوزی مخصوص صبحانه و عصرانه است.
شیرینی چگال:
یک شیرینی یا دسر محلی لذیذ است که بیشتر در ماه رمضان و از ترکیب آرد، خرما و روغن حیوانی پخته پخته میشود.
نانهای تموش و دوتینی هم دو نان سنتی چابهار هستند که در روغن سرخ میشوند.
جنوب کشور از غرب به شرق خاستگاه هنر است؛ هرچند این موضوع درباره تمامی شهرها و استانهای ایران صدق میکند. مردم سیستان و بلوچستان نیز هنرها و صنایع دستی متعددی دارند که سوغاتیهای جذاب چابهار نیز جزوی از آنهاست.محصولات سوزن دوزی شده، محصولات سکه و آینه دوزی شده، حصیربافی، چادرهای مسافرتی یا آفتابگیر بافته شده، گلیم، سفال کلپورگان و…، بخشی از صنایع دستی چابهار و سوغاتی آن هستند.علاوهبر اینها سنگهای ارزشمند و قیمتی، صدف و معرق صدف، ماهی و میگو، شیرینی لندو، میوههای استوایی و ادویجات جنوبی نیز بخشی دیگر از سوغاتیهای این بندر جنوبیاند.
قطعا بسیاری از مسافران تور چابهار در سفر به این بندر جنوبی قصد خرید نیز دارند. چابهار یک منطقه آزاد تجاری است که میتوان کالاها و اجناس باکیفیت را با قیمتهای مناسب تهیه کرد.
• بازار زرگرها
• مجتمع تجاری تیس
• مرکز تجاری ابریشم
• مجتمع تجاری صدف
• مرکز خرید فردوس
• مرکز تجاری پردیس
• مجتمع تجاری صالحیار
• دکه بازار چابهار
• بازار زنها یا بازار مادربزرگها
• مرکز تجاری الماس
• سفر با قطار بهترین روش برای رفتن به چابهار است.
• حملونقل عمومی این شهر با تاکسی و اتوبوس انجام میشود. امکان کرایه اتومبیل نیز فراهم است.
• در چابهار انواع هتل، مسافرخانه و اقامتگاه بومگردی در اختیار گردشگران قرار دارد.