یکی از مقاصد محبوب گردشگری ایرانیان در سالهای گذشته پایتخت یکی از همسایههای شمالی کشور، یعنی شهر باکو بوده است. آذربایجان کشوری کهن و باستانی که در دهههای اخیر توانسته تا حد بسیار زیادی تبدیل به یکی از بخشهای مدرن منطقه قفقاز شود. اما نکته جالب توجه اینکه آذربایجان در کنار رسیدن به مدرنیته بهطور کامل تاریخ باستانی و نشانههای قدمت خود را حفظ کرده است. گردشگران تور آذربایجان یا سایر شهرهای این کشور، میتوانند همزمان از قلمروی حکومتهای ایران باستان، عثمانی و اتحاد جماهیر شوروی دیدن کنند و از سوی دیگر در یک منطقه اروپایی آسیایی مدرن اوقات خوشی را داشته باشند.در کنار ترکیب سنت و مدرنیته در معماری این کشور، زیباییهای طبیعی آن نیز یکی دیگر از دلایل مهم برای جذب گردشگر است. بیایید کمی بیشتر با این کشور زیبا و تاریخ و فرهنگ آن آشنا شویم.
کشفیات باستانی در خاک آذربایجان نشان میدهد قدمت این کشور به بیش از ۱۲هزار سال پیش بازمیگردد. آذربایجان در دورهای تحت حکومت آریاییها و پس از آن تحت حکومت مادها و هخامنشیان بوده است. پس از حمله اسکندر مقدونی به ایران و قلمروی هخامنشیان، این کشور نیز تحت تصرف اسکندر درآمد. در دوره فتوحات اعراب، آذربایجان تحت اشغال مسلمانان عرب قرار گرفت. با همه این کشوقوسهای تاریخی آذربایجان تا دوره قاجار بخشی از خاک ایران بود و با عهدنامههای ننگین گلستان و ترکمنچای از خاک ما جدا شد.
درسال ۱۹۱۸، جمهوری دموکراتیک آذربایجان بهعنوان اولین کشور اسلامی نظام جمهوری را انتخاب و اعلام کرد. اما این استقلال دیری نپایید و ۲ سال بعد از آن این کشور عضوی از اتحاد جماهیر شوروی شد. سرانجام پس از سالهای سخت حکومت کمونیستی، در سال ۱۹۹۱ میلادی جمهوری آذربایجان اعلام استقلال کرد و فرازونشیبهای تاریخی حکومت آن تقریبا پایان یافت.این کشور در منطقه قفقاز واقع شده و دارای دو بخش اروپایی و آسیایی (غرب آسیا و شرق اروپا) است و ۸۶۶۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد. خاک آذربایجان به دریای خزر، رود ارس و کوهستانهای قفقاز محصور میشود. جمهوری آذربایجان با سه کشور مهم ایران، روسیه و ترکیه مرز مشترک دارد. همچنین کشورهای ارمنستان، گرجستان، ترکمنستان و قزاقستان در همسایگی این کشور قرار گرفتهاند. همسایگی ارمنستان و آذربایجان باعث ایجاد مناقشاتی بر سر منطقه قره باغ در سالهای اخیر شده است.
مردم آذربایجان به زبان ترکی آذری صحبت میکنند؛ اما زبان روسی نیز تا حدودی در این کشور مرسوم است. اما در سفر به این کشور امکان دارد زبانهای ارمنی، کردی، تالشی، عبری و لزگی نیز به گوش شما بخورد. واحد پول رسمی آذربایجان منات است.در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد آذریهای مسلمان و اکثریت آنها معتقد به مذهب شیعه هستند. اما بر اساس روایتهای تاریخی، ساکنان باستانی این کشور پیروان دین زرتشت بودهاند. همچنین بر پایه برخی روایات، نام آذربایجان بهواسطه تقدس آتش برای مردمان باستانی آن انتخاب شد. اما برخی روایات دیگر نقل کردهاند که نام این کشور از نام آتروپات، والی ایرانی اسکندر مقدونی گرفته شده است. همچنین در منابع قدیم یونانی از آذربایجان با نام آلبانیا یاد میشد.بهطور کلی فرهنگ مردم این کشور باتوجه به فرازونشیبهای تاریخیاش و مکان جغرافیایی آن، ترکیبی از فرهنگهای ایرانی، اسلامی، روسی و اروپایی است. آذریها مردمی و شاد دل زندهاند و تقریبا تمامی جشنها و فستیوالهای ایرانی، اسلامی و جهانی را برگزار میکنند. یعنی اگر قصد سفر با تور آذربایجان را دارید هم کریسمس، هم نوروز و هم عید فطر میتواند زمان مناسبی برای شما باشد.
• روز شهدا یا روز ملی عزا: ۲۰ ژانویه؛ در این روز ارتش سرخ شوروی به آذربایجان حمله کرد.
• روز جمهوری: ۲۸ می؛ روز استقلال جمهوری دموکراتیک آذربایجان است.
• روز حاکمیت دولتی: ۱۸ اکتبر؛ روز استقلال از اتحاد جماهیر شوروی است.
• روز زن: ۸ مارس؛ روز جهانی زن است.
• عید نوروز: ۵ روز تعطیلی برای این جشن باستانی در تقویم آذربایجان ثبت شده است.
• سال نو میلادی: جشن سال تو همزمان با مسیحیان در این کشور برگزار میشود.
• عید قربان: ۲ روز تعطیلی دارد.
• عید فطر: ۳ روز تعطیلی دارد.
تنوع آبوهوایی در کشور آذربایجان بسیار زیاد است؛ تا جایی از که ۱۴ منطقه آبوهوایی در این کشور ۹ منطقه را شاهدیم. در بخش کوهستانی آذربایجان با آبوهوایی خشک و زمستانی مواجهیم و در بخشهای که با رودخانه و دریا مجاورت دارند، آبوهوایی معتدل و گاهی بسیار مرطوب را شاهد هستیم. بهطور کلی میتوان گفت آذربایجان زمستانهای سرد و تابستانهایی تقریبا متعادل و نه چندان گرم دارد.بهترین زمان برای تور باکو نیز فصل بهار است، اما فصل تابستان و اوایل پاییز نیز زمان بدی برای سفر به این کشور نیستند.
شهر باکو پایتخت کشور آذربایجان است. این شهر بزرگترین شهر منطقه قفقاز بهشمار میرود. عده زیادی معتقدند نام باکو بهمعنای بادکوبه است؛ زیرا در این شهر بادهای زیادی میوزد و به «شهر بادها» شهرت دارد.باکو در سال ۱۷۳۶ میلادی بهطور رسمی بهعنوان یک شهر ماهیت پیدا کرد، اما قدمت تمدن آن باتوجه به شواهد تاریخی به بیش از ۱۰هزار سال پیش بازمیگردد.در روایات تاریخی آمده که در قرن دوازدهم میلادی در پی زلزلهای که در شهر شماخی پایتخت شروانشاهان آمد، شهر باکو توسط آستیان اول، پادشاه آن دوره بهعنوان پایتخت کشور آذربایجان انتخاب شد.باکو حدود ۲۵۸ کیلومترمربع مساحت دارد و جمعیت آن بیشتر از ۲ میلیون نفر است. این شهر در سواحل غربی دریای خزر قرار گرفته و از شهرهای نفتخیز منطقه قفقاز بهشمار میرود. باکو توریستیترین شهر کشور آذربایجان بوده و سالانه میزبان گردشگران بسیاری از سراسر دنیاست.
• برج میدان
• شهر قدیمی
• آتشگاه باکو
• موزه فرش
• برجهای شعله
• برج دختر (قیز قلعهسی)
• میدان فواره
• مرکز فرهنگی حیدرعلیاف
• پارک ساحلی باکو
• کاخ شروان شاه
• پارک ملی آبشرون
• پارک ملی شیروان
• گردشگاه نفت نفتالان
• کوه قویازان
• یانار داغ
• دریاچه گوی گول
• آتشفشان قره سو (پدیده گل افشان)
• منطقه باستانی قوبوستان
• ایچری شهر
در کنار باکو، نخجوان شهری کهن در بخش کوهستانی (منطقه خودمختار) و لریک شهری زیبا با طبیعتی بکر در جنوب این کشور، دیگر شهرهای توریستی جمهوری آذربایجان بهشمار میروند. شهرهای شکی، گنجه (دومین شهر بزرگ کشور و زادگاه شاعر مشهور نظامی گنجهای)، شیروان، لنکران و قبله را هم میتوان سایر شهرهای مهم و تا حدودی توریستی جمهوری آذربایجان دانست.
فرهنگ غذایی این کشور شباهتهای زیادی به فرهنگ غذایی ترکیه دارد. مانند همه ترکهای دنیا انواع دلمهها و آشها بخش جداییناپذیر سفرههای غذای آذربایجانیهاست. همچنین کباب جایگاه ویژه در خورد و خوراک این کشور دارد. برنج و سبزیجات هم تقریبا در تمامی غذاهای آذری استفاده میشوند. در کنار اینها ماهی در شهر ساحلی باکو در انواع مختلف برای گردشگران سرو میشود.
• دوشبارا: برای تهیه این خوراک لذیذ، تکههای خمیر را با گوشت و سبزیجات پر کرده و در آب گوشت آنها را میپزند.
• لاوانگی: این غذا مرغ یا ماهی شکمپر که برای تهیه آن از پیاز، گردو، کشمش، آلو و ادویهجات و طعمدهندههای مختلف پر کردن شکم مرغ و ماهی استفاده میکنند.
• باستیرما: کلمه باستیر (Bastir) از عبارت Bastirma بهمعنای گوشت فشرده شده میآید. این غذا را مثل کباب میپزند اما قبل از پختن آن، گوشت را در سبزیجات و سس مخصوص میخوابانند.
• قرمه: خوراکی لذیذ از ترکیب گوشت گوسفند یا بره که استخوان داشته باشد با پیاز و گوجه تهیه است.
• پیتی: یکی از غذاهای ملی آذربایجان است. گوشت گوسفند که استخوان داشته باشد را با انواع سبزیجات، گوجه و سیبزمینی را ترکیب میکنند. پیتی چیزی شبیه به آبگوشت ماست.
• ساج: گوشت بره را با انواع سبزیجات مطعر طبخ کرده و با نان لواش سرو میکنند.
• پیلاف: یک پلوی معروف آذری است که با آجیل و میوههای خشک تهیه و با مرغ یا گوشت سرو میشود. پیلاف را میتوان اصلیترین غذای کشور آذربایجان دانست.
بهجز پیلاف، در فرهنگ غذایی آذریها، پلوهای مخصوص دیگری مثل قورمه پلو، چلیوف پلو، تویگو پلو، شیرین پلو و شوید پلو هم وجود دارد.
• خطاب: یا همان قطاب از غذاهای سنتی آذربایجان است. پایه این غذا خمیر بوده و داخل آن را با گوشت، پنیر و سبزیجات پر کرده، آن را در تنور میپزند و با سماق و رازیانه سرو میکنند. خطاب آذریهای شباهت زیادی به پیتزاهای قدیمی ایتالیا دارد.
سوغاتی کشور آذربایجان یا شهر باکو مربوط به صنایع دستی مردمان این کشور است.
• فرش و قالیچه
• لوازم چرمی
• زیورآلات و جواهرات
• ظرف سفالی
• خنجرهای تزئینی
• منسوجات
• عروسکهای سنتی
ایرانیها از طریق مرزهای زمینی آستارا و بیلهسوار میتوانند با اتوبوس، ماشین شخصی و خط راهآهن (سفر با قطار) وارد خاک این کشور شوند. برای تور باکو نیاز به دریافت روادید یا ویزا دارید. دریافت ویزای این کشور کار سادهای است و آژانسهای گردشگری میتوانند فرایند دریافت آن را برای شما انجام دهند.در سفرهای هوایی به این کشور عموما مقصد گردشگران فرودگاه بینالمللی باکو یا همان فرودگاه حیدر علیاف خواهد بود. این فرودگاه در ۲۵ کیلومتری شمال شرقی باکو قرار دارد و گفته میشود سالانه بیش از ۳ میلیون مسافر در آن جابهجا میشوند. فرودگاه باکو پر ترددترین فرودگاه منطقه قفقاز است.
اما آذربایجان فرودگاههای مهم دیگری نیز دارد:
• فرودگاه بینالمللی گنجه
• فرودگاه بینالمللی نخجوان
• فرودگاه بینالمللی لنکران
• فرودگاه بینالمللی زاقاتالا
برای استفاده از وسایل نقلیه عمومی در باکو میتوانید بلیتهای الکترونیکی (پلاستی یا کاغذی) خریداری کرده و آنها را شارژ کنید. تاکسیهای شهر نیز در دسترس شما هستند.